Verbeter het kapitalisme door progressieve belastingen voor bedrijven

English version

Wie op een afstand kijkt naar het bedrijfsleven ziet een steeds maar doorgaand standaard patroon. Bedrijven fuseren omdat ze denken alleen geen bestaansrecht te hebben. Economisch gezien is daar ook iets voor te zeggen omdat overheadkosten gedeeld kunnen worden en zo het product goedkoper aangeboden kan worden. De grote worden steeds groter en de kleinere worden steeds kleiner tot ze failliet gaan of fuseren. De schaduwkant is een monopolie waarbij de inmiddels enige overgebleven partij zijn prijzen net zo lang verhoogt totdat een kleine partij besluit in te stappen. Maar de kans daarop is klein omdat de nieuwkomer weet dat hij gaat concurreren tegen een partij met diepe zakken die net zo lang zijn prijs verlaagt totdat de nieuwkomer ten onder is.

Niet alle markten draaien primair op laagste prijs maar er ontstaan gelijkwaardige monopolies. Kijk bijvoorbeeld naar grote bedrijven als Facebook en Google die hun inkomsten generen uit data en marketing. Of naar bedrijven zoals Thuisbezorgd en Booking.com die hun geld verdienen aan gemak bieden aan de consument. Deze bedrijven ontwikkelen met hun groei ook een marktmacht die ervoor zorgt dat ze meer marge maken per transactie dan als ze een concurrent zouden hebben. Dat is de reden dat deze bedrijven blijven investeren om minimaal de grootste te zijn op hun terrein.

In hun streven worden concurrenten met een nieuw idee ingelijfd voordat ze een volwaardige concurrent zijn. Zo heeft Facebook over de jaren onder andere Instagram en WhatsApp overgenomen. Het voordeel voor de consument is nihil, maar de nadelen worden steeds duidelijker. Ze worden in staat om verkiezingen te manipuleren, of voorwaarden te stellen aan samenwerking.

Van oudsher probeert de overheid die monopolies te voorkomen, met name door het goedkeuren van overnames. Dat gaat echter niet verder dan het zorgen dat er altijd 1 of 2 concurrenten overblijven waarbij het toegestaan is dat 1 van de partijen de markt domineert. De politiek kiest dus de kant van alles zoveel mogelijk natuurlijk laten verlopen, met als gevaar dat de natuurlijke weg naar het monopolie op een gegeven moment niet meer te stoppen is. Er is echter nog hoop, met een kleine aanpassing kan de natuurlijke weg er ook eentje naar het midden zijn. Dat kan met een simpele maatregel, namelijk een steeds hoger percentage winstbelasting rekenen aan bedrijven naarmate ze grotere winsten hebben. Dit doen we immers ook met de inkomstenbelasting voor werknemers. Bedrijven kunnen dan steeds groter worden zolang ze voordeel hebben met de overhead, maar moeten dat voordeel deels inleveren aan de belastingdienst zodra ze te groot worden. Een natuurlijke bescherming dus.

Nou hoor ik u zeggen: “Wat heeft het nou voor zin om een hoger belastingpercentage te rekenen op bedrijven die toch 0 euro winstbelasting betalen”. Dat klopt dat heeft geen zin, maar gelukkig wordt de maatschappelijke druk steeds groter zodat die bedrijven ook gaan bijdragen. De nieuwe wet van GroenLinks-Kamerlid Bart Snels is daar een goed voorbeeld van. Mochten bedrijven bang zijn om in de toekomst belasting te moeten gaan betalen in Nederland, dan mogen ze bij voortijdig vertrek de uitgestelde belastingplicht alsnog afrekenen. Unilever heeft aangegeven dat dit reden genoeg is om niet te vertrekken. Daarmee is dus duidelijk dat het Unilever met de inrichting van het bedrijf vooral te doen is om zo min mogelijk belasting te betalen. Kunnen we het zo’n bedrijf aanrekenen dat zij dit doen als het systeem de mogelijkheid geeft? Volgens Executive Vice President Taxation van Shell Alan McLean in ieder geval niet.

Ik zou een stap verder willen gaan dan GroenLinks en het onmogelijk maken om winsten nog langer naar de toekomst te verschuiven. Vergelijk het met een belastingbetalende werknemer, die betaalt altijd inkomstenbelasting over zijn inkomen van een jaar en krijgt alleen aftrek om zinvol gedrag te stimuleren. Een bedrijf kan echter met legio constructies die winst verrekenen met investeringen voor de toekomst en daardoor feitelijk nooit afrekenen met de belastingdienst zolang hij maar blijft investeren. Eigenlijk hebben we daarmee de incentive om te groeien naar een monopolie zelf ingericht.

Dus een progressieve winstbelasting invoeren en die elk jaar verplicht afrekenen voor alle winsten die gemaakt zijn. Reken vooral alle bedrijfsonderdelen mee in deze constructie en laat ze allemaal de hogere winstbelasting betalen. Geld heen en weer sluizen tussen bedrijven om belasting te vermijden moet voorkomen worden. Op die manier ontstaat een economie waarin een kleine starter het met minder belastingdruk op kan nemen tegen een grote speler met schaalvoordelen. Dit geeft ruimte voor innovatie en biedt daarmee voordelen voor alle consumenten. Wat is er mis met het kapitalistische idee dat concurrentie de markt scherp houdt en dat meer spelers een grotere kans betekent op de gewenste uitkomst? Laten we zorgen dat ons kapitalistische systeem zo wordt ingericht dat zowel innovatie als concurrentie gestimuleerd wordt!